Yılda iki kez düzenlenen ve bir önceki toplantısı İngiltere’nin ev sahipliğinde gerçekleşen zirveyi bu kez çeşitli gerilimlerin gölgesinde Temmuz ayından bu yana AB dönem başkanlığını yürüten Macaristan düzenleyecek.
40’ı aşkın hükümet ve devlet başkanının katılacağı zirvenin gündeminde her şeyden önce “Avrupa’nın yüzleşmesi gereken güvenlik sorunları” yer alacak.
İlk oturumda genel durum ele alındıktan sonra ikinci oturum “düzensiz göçle mücadele”, üçüncü oturum ise “ekonomik güvenlik” başlığı altında gerçekleştirilecek.
Göçle ilgili oturum, başta geri dönüşler ve Schengen sınırlarının güçlendirilmesi olmak üzere tüm konuları kapsayacakken, ekonomik güvenlikle ilgili oturumda enerji, ulaştırma ve “küresel ticaret açısından bağlantı” konularına odaklanılacak.
Liderler ABD seçim sonuçlarını birlikte izleyecek
İlginçtir ki AST zirvesi ABD seçimlerinin hemen ardından yapılacak ve hemen ardından AB seçimleri gelecek.
Liderler bir araya geldiklerinde kader seçimlerinin sonucunu öğrenecek ve ilk kez birlikte değerlendirme fırsatı bulacaklar.
Dolayısıyla seçim sonucunun AST oturumlarında tartışılacak konuları etkilemesi ve zirvenin yönünü değiştirmesi bekleniyor.
AB’nin bu konudaki tutumu hakkında brifing veren üst düzey bir diplomat şunları söyledi: “2016’da sürprizlerle karşı karşıya değiliz. Paniğe kapılmadan gündemimizin ne olduğu ve ne bekleyeceğimiz konusunda daha eminiz ve daha uyumluyuz. )”. dedi.
Söz konusu diplomata göre AB her türlü senaryoya hazırlıklı ve “ortak mesaj” verme yetkisine sahip.
AB Komisyonu sözcüsü Arianna Podesta şunları söyledi: “Aslında ABD seçimlerine hazırlanıyoruz. Bu hazırlık aynı zamanda AB Üye Ülkeleriyle de yakın bir ortaklığı sürdürmeye ve ABD ile yakın ilişkiler kurmaya kararlıyız. muhataplar ve paydaşlar iki partili bir temelde.” değerlendirmesini yaptı.
Ertesi gün AB liderleri gayri resmi bir zirvede buluşacak
Zirveye, düzensiz göçle mücadele, Ukrayna’ya destek ve hukukun üstünlüğü konularında Brüksel’le uzun süredir anlaşmazlığa düşen Budapeşte yönetimi ev sahipliği yapacak.
Zirvenin hemen ardından AB’nin üst düzey liderleri, Konsey Başkanı Charles Michel, Komisyon Başkanı Ursula von der Leyen, Dışişleri ve Güvenlik Politikası Yüksek Temsilcisi Josep Borrell ve AB Üye Devletleri AB liderleri, Macaristan Başbakanı’nın ev sahipliğinde resmi olmayan bir akşam yemeği düzenledi. Viktor Orban bir toplantı yapacak.
Bu toplantıda Macaristan Dönem Başkanlığı’nın temel öncelikleri arasında yer alan “AB Büyüme Planı”na ilişkin istişarelerde bulunulacak, ancak resmi bir karar alınmayacak ve nihai deklarasyon kabul edilmeyecek.
Macaristan’ın 1 Temmuz’da başlayan AB başkanlığının hemen ardından, Budapeşte ile Brüksel arasında, Orban’ın AB’nin ortak dış ve güvenlik politikasına aykırı olan Moskova ve Pekin ziyaretleri konusunda anlaşmazlık çıktı.
Avrupa Komisyonu Budapeşte’de yapılan toplantıları boykot etti.
AB üye ülkelerinden İspanya, ülkede devam eden sel felaketi nedeniyle her iki zirveye de katılamayacak.
AST: Avrupa için AB’den daha geniş bir siyasi tartışma platformu
AST’nin temelleri 2022 Avrupa Günü’nde atıldı.
AB’nin dönem başkanlığını yürüten Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron, 9 Mayıs 2022’de, AB’nin yolunun belirlenmesi amacıyla bir yıl süren Avrupa’nın Geleceği Konferansı sonunda Birliğe katılım için alternatif bir öneri sundu.
Macron AST’den ilk olarak şöyle bahsetti:
“Sanırım bugün burada bahsettiğim şeyi ‘Avrupa Siyasi Topluluğu’ olarak tanımlayacağım. Bu yeni Avrupa örgütü, değerlerimize bağlı demokratik Avrupa uluslarının siyaset, güvenlik gibi alanlarda yeni bir işbirliği alanı bulmasına olanak tanıyacak. , enerji ve ulaşım.”
Dönemin Fransa Cumhurbaşkanı François Mitterrand’ın 1989 yılında önerdiği ancak hiçbir zaman hayata geçirilemeyen “Avrupa Konfederasyonu” fikrini hatırlatan öneri, Ukrayna’da başlayan savaşın etkileriyle nasıl başa çıkılacağı ve nasıl bir yol izleneceği konusundaki tartışmalara yanıt niteliğindeydi. Avrupa kıtasında güvenlik ve istikrarın sağlanması.
Teklifini açıklayan Fransız lider, Ukrayna’nın AB’ye katılmasının yıllar alacağını ve Ukrayna gibi AB ile aynı değerleri paylaşan ülkelerin, Avrupa Topluluğu siyaseti çatısı altında birleşebileceğini söyledi. bir üye.
Macron’un önerisi, Ukrayna’ya aday statüsü verilmesi yönündeki görünürdeki siyasi irade eksikliğini gizleme girişimi olarak görüldü.
24 Haziran 2022’de gerçekleştirilen AB zirvesinde liderler, Macron’un teklifini ilk kez tartıştı. Zirvenin sonuç bildirgesinde, AST’nin AB’nin yakın ilişki içinde olduğu tüm Avrupa ülkelerini içerebileceği ve kıtanın güvenliğini, istikrarını ve refahını güçlendirecek bir siyasi koordinasyon platformu görevi göreceği belirtildi.
Ayrıca eğitimin AB genişlemesine alternatif teşkil etmeyeceğinin altı çizilerek, yeni bir uluslararası örgüt değil, AVRUPA BİRLİĞİ’nden daha geniş Avrupa ölçeğinde bir “siyasi tartışma platformu” olacağı açıklandı.
7 Eylül 2022’de AB ilk kez AST’nin uygulamaya konulduğunu duyurdu. İlk AST toplantısının, Çek Cumhuriyeti’nin ev sahipliğinde 6-7 Ekim 2022’de başkent Prag’da gerçekleştirilecek AB liderlerinin gayrı resmi zirvesi öncesinde yapılacağı bildirildi.
1. AST Zirvesi 6 Ekim 2022’de Çek Cumhuriyeti’nde düzenlendi
27 AB üyesinin yanı sıra Türkiye, Batı Balkan ülkeleri Sırbistan, Karadağ, Arnavutluk, Kuzey Makedonya, Kosova ve Bosna Hersek, Norveç, Lihtenştayn, İsviçre, İngiltere, İzlanda, Ukrayna, Gürcistan da katılmaya davet edildi. Ermenistan ve Azerbaycan. liderlik düzeyinde AST gerçekleştirildi.
Görüşmede Rusya’nın Ukrayna’ya saldırısı, enerji krizi ve ekonomik durum ele alındı. Toplantıya Ukrayna Devlet Başkanı Volodimir Zelenskiy video konferansla katıldı.
AST oturum aralarında Ermenistan Başbakanı Nikol Paşinyan ve Azerbaycan Cumhurbaşkanı İlham Aliyev, Macron ve AB Konseyi Başkanı Charles Michel ile dörtlü toplantı gerçekleştirdi. Daha sonra bu format diğer zirvelerde de ele alındı.
Zirve sonunda AST’nin devamına karar verildi.
2. zirve 1 Haziran 2023’te Moldova’da düzenlendi
İkinci AST toplantısının Moldova’da yapılması, Avrupa Birliği ve Batılı ülkeler tarafından Moskova’ya verilen “güçlü bir birlik mesajı” olarak değerlendirildi.
Rusya’nın Ukrayna’dan sonra bir sonraki hedefinin Moldova olacağı yönündeki yorumları hatırlatan AB yetkilileri, Avrupa’nın AB yanlısı Moldova hükümetini desteklediğini göstermek istediklerini vurguladı.
Zelenskiy bu kez zirveye fiziki olarak katıldı.
Bu toplantının gündeminde Ukrayna’ya verilen desteğin yanı sıra barışın sağlanması ve Kosova’daki krizin tırmanması için Azerbaycan ile Ermenistan arasında müzakereler de yer aldı.
Ermenistan, Azerbaycan, Fransa ve AB Konseyi arasındaki toplantıya bu kez Almanya da katıldı.
Kosova Başbakanı Albin Kurti ve Sırbistan Cumhurbaşkanı Aleksandar Vucic’in katılımıyla Kosova’daki gerilim masaya yatırıldı.
Toplantılar güvenlik, enerji ve ulaştırma ana temaları etrafında gerçekleşti.
3. zirve 5 Ekim 2023’te İspanya’da düzenlendi
AB’nin görevdeki başkanı İspanya’nın ev sahipliğinde Granada’da bir araya gelen liderler, “Dijitalleşme, enerji-ekolojik geçiş ve çok taraflılık – Avrupa’nın siyasi geleceği” başlıklı yuvarlak masa toplantıları düzenledi ve çok sayıda ikili görüşme gerçekleştirildi.
Ukrayna ve Zelenskiy’den destek çağrıları ana gündem olurken, Azerbaycan-Ermeni liderlerin de bir araya gelmesi planlandı.
Azerbaycan, toplantıya Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın yanı sıra Avrupa Konseyi Başkanı Michel, Fransa Cumhurbaşkanı Macron ve Almanya Başbakanı Olaf Scholz’un da katılmasını ayarladı ancak bu kabul edilmeyince Erdoğan ve Aliyev tepki göstererek AST’ye katılmama kararı aldı.
Daha önce Granada’da Karabağ’daki gelişmeler nedeniyle ana gündemin Azerbaycan ve Ermenistan olacağı belirtilmiş olsa da Aliyev’in katılmama kararı toplantının önemini kaybetmesi anlamına geliyordu.
4’üncü zirve 18 Temmuz 2024’te İngiltere’de düzenlendi
İngiltere’nin Blenheim Sarayı’nın kapılarını açtığı zirvede Ukrayna, enerji, demokrasinin korunması ve düzensiz göçün gündeminde yer aldı.
6 Temmuz’da Başbakan olduktan sonra Keir Starmer’in ev sahipliği yaptığı ilk uluslararası toplantı olan zirveye, 2020’de AB’den ayrılan Birleşik Krallık’ın Brüksel ile ilişkileri yeniden düzenleme yönündeki niyet beyanı damgasını vurdu.
Diğer AST zirvelerinden farklı olarak ilk kez katılımcılar arasında NATO, Avrupa Güvenlik ve İşbirliği Teşkilatı (AGİT) ve Avrupa Konseyi de yer aldı.